ΚΑΝ’ ΤΟ ΟΠΩΣ Ο ΧΑΜΟΥΡΑΜΠΙ Η Ο ΡΑΜΣΗΣ

Γράφει ο Ισαάκ Διαμαντίδης

Μία ματιά στην ιστορία θα έδινε φαεινές ιδέες στην ελληνική -και όχι μόνο στην ελληνική- πολιτική ηγεσία για τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου της υπερχρέωσης των νοικοκυριών, που απειλεί με εξαθλίωση εκατομμύρια πολίτες. Η σεισάχθεια δεν ήταν εφεύρεση του νομοθέτη Σόλωνα στην ακμή της αθηναικής δημοκρατίας, αλλά συνηθισμένη πρακτική των ηγετών χωρών της Μεσοποταμίας από το 2.400 π.Χ. κιόλας και των Αιγυπτίων και Ασυρίων μεταγενέστερα. Οι ιστορικοί έχουν εντοπίσει τουλάχιστον 30 γενικές διαγραφές χρεών στη Μεσοποταμία την περίοδο ανάμεσα στο 2.400 και το 1400 π.Χ. Οι πιο πολλές έγιναν από τον Χαμουραμπί και αφορούσαν στην παραγραφή χρεών προς τις κυβερνητικές αρχές και τους ανώτερους αξιωματούχους και τους υπαλλήλους.

Το διάταγμα που αποκαλείται Κώδικας Χαμουραμπί συντάχθηκε πιθανώς το 1762 π.χ. Ο επίλογος του διακήρυττε ότι «...ο ισχυρός δεν μπορεί να καταπιέζει τον αδύναμο, η δικαιοσύνη πρέπει να προστατεύει τη χήρα και τα ορφανά (...) για να αποδίδεται δικαιοσύνη στους καταπιεσμένους». Παράδοση στις διαγραφές χρεών είχε δημιουργηθεί και στην Αίγυπτο, όπως επιβεβαιώνει η λεγόμενη στήλη της Ροζέτας.

Η «στήλη της Ροζέτας» (φωτό), σκαλίστηκε το 196 π.χ. και βρέθηκε το 1799 στην πόλη Ροζέτα, από τον Γάλλο Μπουσάρ. Η αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών έγινε από τον Γάλλο Σαμπολιόν το 1822.

Η στήλη της Ροζέτας αποτέλεσε λάφυρο του στρατού του Ναπολέοντα το 1799 κατά τη διάρκεια της αιγυπτιακής εκστρατείας και σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο. Η μεταφραστική εργασία διευκολύνθηκε από το γεγονός ότι η πέτρα παρουσιάζει το ίδιο κείμενο σε τρεις γλώσσες: την αρχαία αιγυπτιακή, τη λαϊκή αιγυπτιακή και την ελληνική της εποχής του Μεγαλέξανδρου.

Το περιεχόμενο της Πέτρας της Ροζέτας επιβεβαιώνει την παράδοση της ακύρωσης των χρεών που εφαρμόστηκε στη φαραωνική Αίγυπτο από τον όγδοο αιώνα π.χ., πριν από την κατάκτησή της από τον Μεγαλέξανδρο το τέταρτο π.χ. αιώνα. Αναφέρει ότι ο Φαραώ Πτολεμαίος Ε’, το 196 π.χ. ακύρωσε τις οφειλές του λαού της Αιγύπτου. Τα βασικά κίνητρα των διαγραφών του χρέους ήταν ότι ο Φαραώ ήθελε να έχει στη διάθεση του αγροτιά που μπορούσε να παράγει αρκετή τροφή και να είναι διαθέσιμη για να συμμετέχει σε στρατιωτικές εκστρατείες. Για αυτούς τους δύο λόγους δεν έπρεπε οι αγρότες να εκδιώκονται από τη γη τους, υπό τον έλεγχο των πιστωτών.

Όμως και οι Ασσύριοι αυτοκράτορες της πρώτης χιλιετίας π.Χ. υιοθέτησαν επίσης την παράδοση των παραγραφών των χρεών. Το ίδιο ίσχυε στην Ιερουσαλήμ, κατά τον 5ο π.χ. αιώνα. Για απόδειξη, το 432 π.χ., ο Νεεμίας, επηρεασμένος από την αρχαία παράδοση της Μεσοποταμίας, διακηρύσσει την ακύρωση των χρεών των χρεωμένων Εβραίων στους πλούσιους συμπατριώτες τους. Η παράδοση των γενικευμένων ακυρώσεων του χρέους είναι μέρος της εβραϊκής θρησκείας και των πρωτοχριστιανικών κείμενων μέσω του Λευιτικού που διακηρύσσει την παραγραφή του χρέους κάθε έβδομη επέτειο, δηλαδή κάθε 50 χρόνια.

Διαβάστε ακόμα:

Χαρτοπαίκτες με τίτλους ευγενείας