ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΠΕΝΤΕ ΗΠΕΙΡΩΝ

Γράφει ο Ισαάκ Διαμαντίδης

Πεντακόσια χρόνια μετά την άφιξη του πρώτου Έλληνα στο έδαφος των ΗΠΑ, οι καταγόμενοι από την Ελλάδα Αμερικανοί πολίτες ξεπερνούν τα τρία εκατομμύρια. Ο πρώτος Έλληνας μετανάστης έγινε γνωστός στην Αμερική ως Δον Τεόντορο (Don Teodoro), ο οποίος αποβιβάστηκε στη Φλόριντα το 1528 με την εξερευνητική αποστολή του Ισπανού Panfilio Narváez και πέθανε εκεί, όπως οι περισσότεροι από τους συντρόφους του. Ο δεύτερος Έλληνας έποικος του Νέου Κόσμου, ήταν ο Κεφαλλονίτης καπετάνιος Ιωάννης Φωκάς (ή κατ' άλλους Απόστολος Βαλεριανός), ο οποίος υπηρετούσε το ισπανικό στέμμα και γι' αυτό έμεινε γνωστός στην ιστορία ως Χουάν ντε Φούκα.

Το 1768 περίπου 500 Έλληνες κυρίως από τη Σμύρνη, την Κρήτη και τη Μάνη μαζί με Ιταλούς, Κορσικανούς και Μινορκανούς εγκαταστάθηκαν και δημιούργησαν τη Νέα Σμύρνη στη Φλόριντα υπό την καθοδήγηση του Άντριου Τέρνμπολ και της γυναίκας του Μαρίας Ρουμπίνη. Η συστηματική, όμως, μετανάστευση Ελλήνων προς τις ΗΠΑ άρχισε κατά το β΄ μισό του 19ου αιώνα. Την εποχή εκείνη οι Έλληνες εισέρχονταν στις ΗΠΑ ως «Λεβαντίνοι», επειδή προέρχονταν από τη Μικρά Ασία και από ελληνικά νησιά που ανήκαν στην Τουρκία.

Οι ελληνικές παροικίες της Λατινικής Αμερικής ιδρύθηκαν κυρίως από Χιώτες ναυτικούς, η παρουσία των οποίων στην Αμερική ξεκίνησε με την ανακάλυψή της από τον Χριστόφορο Κολόμβο ο οποίος το 1484 πήγε στη Χίο και πήρε οκτώ έμπειρους ναυτικούς για να τον βοηθήσουν στο μακρινό ταξίδι του. Από το 1670 βρίσκουμε Χιώτες στη Βραζιλία και την Αργεντινή. Στις χώρες αυτές καθώς και στην Βενεζουέλα και την Ουρουγουάη πρωτοστάτησαν στην ίδρυση των Ελληνικών Κοινοτήτων που υπάρχουν έως και τις μέρες μας.
Ένας Ηρακλειώτης στη Χιλή

Αν και ο Λόνκος (αρχηγός) Κιλαπάν υποστηρίζει ότι οι Αραουκανοί, Ινδιάνοι της Χιλής είναι απόγονοι των Λακεδαιμονίων, τα πρώτα ιστορικά στοιχεία σχετικά με την άφιξη Ελλήνων στη φιλόξενη αυτή χώρα έχουν ως εξής: Το 1540 έφτασε στη χώρα ο πλοίαρχος Πέδρο ντε Βαλντίβια με 150 άνδρες και μία γυναίκα, ήταν οι πρώτοι κατακτητές και εποικιστές της Χιλής. Από αυτούς τρεις δεν ήταν Ισπανοί. Ήταν ένας Πορτογάλος, ένας Γερμανός και ένας Έλληνας: Ο Πέτρος Μαρτίνος, από το Χάνδακα της Κρήτης, που γεννήθηκε μεταξύ του 1511 και του 1516. Εγκαταστάθηκε στη Χιλή και έζησε μέχρι ηλικίας 90 χρόνων.

Ο Πέδρο ντε Βαλντίβια έδωσε γη και Ινδιάνους βοηθούς στον Πέτρο Μαρτίνο και τον ονόμασε «έμπιστο» στις πόλεις Λα Ιμπέριαλ, Κονσέπσιον και Χιλάν. Ο Έλληνας παντρεύτηκε Ισπανίδα που του έδωσε 4 γιους, τους Μιχάλη, Αλόνσο, Μαρτίνο και Αλέξανδρο, και οι τέσσερις αυτοί έκαναν απογόνους. Δύο από αυτούς πήραν το αξίωμα του «έμπιστου» και οι άλλοι δύο έγιναν αξιωματικοί του ισπανικού στρατού. Μέχρι το 1565 έφτασαν στη Χιλή άλλοι 20 Έλληνες, ναυτικοί, στρατιωτικοί και τεχνίτες.

Στον πόλεμο του Ειρηνικού κατά της συμμαχίας Περού-Βολιβίας, τον πιο σημαντικό πόλεμο στην ιστορία της Χιλής, πέντε Έλληνες πήραν μέρος στη Ναυμαχία της Ικίκε σαν σήμερα, στις 21 Μαΐου, το 1879. Ο Κωνσταντίνος Μικάλβης, υποναύκληρος, ο Θωμάς Βλαχόπουλος, ναύτης Α, ο Δημήτριος Γεωργίου, ναύτης Α, ο Πέτρος Σταματόπουλος, θερμαστής Α, και ο Στέφανος Δεσπότης, ναύτης Β. Τα ονόματά τους φαίνονται ανάγλυφα στο Ναυτικό Μουσείο του Βαλπαράϊζο.

Ο γιατρός και εξερευνητής Παναγής Ποταγός (1832-1903), από τη Βυτίνα Αρκαδίας ήταν από τους πρώτους Έλληνες που έφτασαν στο Κογκό. Εκεί κατέληξε, αφού πρώτα περιηγήθηκε ολόκληρη την Ασία, το 1871, και προχώρησε πέρα από τα σημεία που είχε εξερευνήσει ο γνωστός την εποχή εκείνη εξερευνητής Σβάϊνφουρτ. Ο Παναγής Ποταγός συνέβαλε πολύ στην ανάπτυξη των τότε πρωτόγονων φυλών της Κεντρικής Αφρικής. Μετά 15 χρόνια επέστρεψε στην Αθήνα και με δαπάνες του Εθνικού Πανεπιστημίου εξέδωσε το έργο «Περίληψις περιηγήσεων Ποταγού» που μεταφράστηκε στα Γαλλικά. Όταν ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος Β’ του ζήτησε να υπογράψει στη Χρυσή Βίβλο των περιηγητών, εκείνος έγραψε μόνο δυο λέξεις: «Είς Έλλην». Για να τον τιμήσει η Βελγική Κυβέρνηση ονομάτισε «λεωφόρος Ποταγού» κεντρική αρτηρία της πόλης Πάουλις – Ισίρο στο Βελγικό Κογκό.

Οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στην Βενεζουέλα το 1890 ως εργάτες γαλλικής εταιρίας για την δημιουργία σιδηροδρομικής γραμμής στα σύνορα Βενεζουέλας- Βραζιλίας. Το μεγάλο όμως μεταναστευτικό κύμα άρχισε με την λήξη του Δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.

Ο Γκίκας Βούλγαρης ήταν ο πρώτος Έλληνας, ο οποίος έφθασε στην Αυστραλία το 1829 και πέθανε το 1874, σε ηλικία 67 ετών. Ο Γκίκας, που ήταν γνωστός στους Αυστραλούς της εποχής του ως Τζίγκερ, είχε κατηγορηθεί για πειρατεία στα ανοικτά της Κρήτης και καταδικάσθηκε αρχικά (μαζί με άλλους έξι πατριώτες) σε θάνατο από τους Βρετανούς και
στη συνέχεια σε φυλάκιση και εξορία στην Αυστραλία.

Η ιστορία των Ελλήνων της Κουϊσλάνδης αρχίζει το 1859 και έως το 1945, την καταγράφει ο Ντένις Άρθουρ Κόνομος, ο Κυθήριος στην καταγωγή συγγραφέας, στο βιβλίο του με τίτλο “Οι Έλληνες του Κουίνσλαντ” (The Greeks in Queensland). Δημοσιεύονται 140 σπάνιες φωτογραφίες και καταγράφεται το ιστορικό των μεταναστών Ελλήνων από τα Κύθηρα, τη Μικρά Ασία, την Ιθάκη, το Καστελόριζο, την Κύπρο, την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Σάμο, την Πελοπόννησο, την Αθήνα, την Ήπειρο και από κάθε γωνιά της πατρίδας στην Πολιτεία της Κουϊνσλάνδης, τα πρώτα χρόνια. Το βιβλίο καλύπτει πολλούς άλλους τομείς εργασίας, όπως τους πρώτους Έλληνες που ξεκίνησαν τις επιχειρήσεις “καφέ” στο Σίδνεϊ, τα δύσκολα χρόνια στα τέλη του 1880 και πώς αυτά τα καταστήματα άνοιγαν κατόπιν το ένα μετά το άλλο, όχι μόνο στο Σίδνεϊ, αλλά σε ολόκληρη τη Ν.Ν.Ο., με γρήγορους ρυθμούς, όπως και στην επαρχία της Κουηνσλάνδης.

Επί αυτοκράτορος Αιθιοπίας Ιωάννη του Δ (1872-1889), ο πρόξενος της Ελλάδας στο Σουέζ Α. Μητσάκης ήταν ο πρώτος επίσημος Έλληνας που πήγε στην Αιθιοπία, ως απεσταλμένος της Αγγλίας, προκειμένου να ρυθμίσει ένα σοβαρό ζήτημα που είχε προκύψει ανάμεσα στις δύο χώρες. Αργότερα, ο βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιος ο Α' έστειλε αντιπρόσωπό του, τον ιατρό Παρίση, ο οποίος πήρε τον τίτλο του « Ρας» κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναζωογόνηση του πατροπαράδοτου αιθιοπικού φιλελληνισμού.

Από τους Έλληνες της Αιθιοπίας πρέπει να αναφερθούν ο Γ. Ζερβός, ιδιαίτερος γιατρός του αυτοκράτορα, ο Α.Ε Καββαδίας, εκδότης της πρώτης αιθιοπικής εφημερίδας « Αϊρόμπ = Γνώση». Τα νέα ανάκτορα της Αιθιοπίας έχτισε ο πατέρας του αείμνηστου βουλευτή και Δημάρχου Υμηττού Ανδρέα Λεντάκη, ο οποίος ήταν πολιτικός μηχανικός και η οικογένεια τους, τότε, ζούσε στην Αιθιοπία. Τόσο πολύ είχε ευχαριστηθεί ο αυτοκράτορας από τη δουλειά του πατρός Λεντάκη που του έκανε δώρο μια μεγάλη έκταση γης.

Διαβάστε ακόμα:

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ