ΘΡΥΛΙΚΑ ΚΑΦΕΝΕΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΕΚΙΑ

του Ανειδίκευτου Συνεργάτη

Μετά τον πόλεμο η Ελλάδα με την ανοργανωσιά της και την προχειρότητα ως κράτος μπορεί να έδινε εικόνα καφενείου, όμως τα... κανονικά καφενεία, τα ιστορικά της Αθήνας οδεύουν σε πλήρη εξαφάνιση. Μιλάμε βέβαια για τα θρυλικά εκείνα κοσμικά και λογοτεχνικά στέκια, ορισμένα από τα οποία ήταν και κέντρα πολιτικών ζυμώσεων.
Ένα τέτοιο ήταν το «καφενείο Ζαχαράτου» στην αρχή της Καραγεώργη Σερβίας, το οποίο ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε αποκαλέσει ''το δεύτερο κοινοβούλιο, ίσως πιο ελεύθερο από το πραγματικό''. Παρεάτο σημείο συνάθροισης πολιτικών, στρατιωτικών, δημοσιογράφων και συγγραφέων. Τακτικοί θαμώνες οι Καβάφης, Παλαμάς, Δροσίνης, Ροίδης. Το 1958 μεταφέρθηκε στην απέναντι γωνία, στην οικία Βούρου και το 1960 κατεδαφίστηκε...

Κέντρο πολιτικών ζυμώσεων και το καφενείο «Μαύρος Γάτος», στη συμβολή Ακαδημίας και Ασκληπιού, δίπλα στο σπίτι του Κωστή Παλαμά που έφτασε στην ακμή του το 1918-1919 (φώτο). Στεγαζόταν σε ημιυπόγειο κι έτσι ταυτίστηκε με τον μποεμισμό και το είχε στην παρακολούθηση η αστυνομία. Εκεί σχεδιάζονταν νέες εκδόσεις, γίνονταν κομματικά αλισβερίσια, άλλωστε ήταν και το στέκι των μελών της πολιτικής οργάνωσης «Σοσιαλιστικό Τμήμα Αθηνών». Τακτικοί θαμώνες του οι Τέλλος Άγρας, Δημοσθένης Βουτυράς, Φώτος Γιοφύλλης, Κλέων Παράσχος, Λάμπρος Πορφύρας, Κώστας Βάρναλης και Ναπολέων Λαπαθιώτης, Κωστής Παλαμάς, Κώστας Κρυωτάκης.
Πολυσύχναστο ήταν το πατάρι του Λουμίδη που άνοιξε το 1938 ως συμπλήρωμα του καφεκοπτείου στην οδό Σταδίου 38, δίπλα στη στοά Νικολούδη. Τα τραπέζια του ήταν διατεταγμένα σε σχήμα «πι» και οι ηθοποιοί, οι δημοσιογράφοι και οι θεατρικοί συγγραφείς κάθονταν στα αριστερά, ενώ οι συγγραφείς μαζεύονταν στο βάθος. Τακτικότεροι οι Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζηδάκις, Μίλτος Σαχτούρης, Μιχάλης Κατσαρός, Μίκης Θεοδωράκης και Γιάννης Μόραλης.

Ακριβώς απέναντι από το πατάρι του Λουμίδη, από την πλευρά της οδού Πανεπιστημίου, ήταν το «Ρωσικόν», ένα επίσης πολυσύχναστο στέκι που σήμερα παραμένει κλειστό.

Στη διαδρομή προς το Σύνταγμα το «Ζόναρς», από τα πολυτελέστερα καφενεία της Αθήνας. Στεγάζεται στο κτίριο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, όπου μετακόμισε από την Κριεζώτου το 1940, με ιδιοκτήτη τον Κάρολο Ζωναρά, ομογενή εξ Αμερικής. Το καφενείο ήταν γνωστό για τα γλυκά του και είχε τακτικούς θαμώνες τους Οδυσσέα Ελύτη, Ευάγγελο Αβέρωφ, Γεώργιο Ράλλη και Φρέντυ Γερμανό.

Δίπλα στο Ζόναρς είχε στεγαστεί το ζαχαροπλαστείο του «Φλόκα», που ανήκε στους Θεσσαλονικείς αδελφούς Φλόκα, επιχειρηματίες σοκολάτας που το άνοιξαν το 1940, δύο χρόνια μετά τη λειτουργία του πρώτου ζαχαροπλαστείου τους στην οδό Κοραή. Τακτικοί θαμώνες του το μετέπειτα πρωθυπουργικό ζεύγος Κωνσταντίνος και Αμαλία Καραμανλή, ο Γιώργος Σεφέρης, ο οποίος έβρισκε το γειτονικό «Ζόναρς» άσχημα φωτισμένο και αντιαισθητικά επιπλωμένο, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Γκάτσος και ο Μάνος Χατζηδάκις. Ειδικά οι δύο τελευταίοι είχαν στο πατάρι το δικό τους ξεχωριστό τραπέζι.

Το ζαχαροπλαστείο Φλόκα έχει παραχωρήσει σήμερα τη θέση του στο εμπορικό κέντρο « Άττικα» Σε μικρή απόσταση από το Φλόκα και το Ζόναρς, λειτουργούσε το «Μπραζίλιαν», στην οδό Βουκουρεστίου και ήταν ονομαστό για την ποιότητα του καφέ του. Οι Αθηναίοι έμαθαν τον εσπρέσο στο «Μπραζίλιαν», που στις δεκαετίες του '50 και του 60 είχε παραγκωνίσει όλα τα άλλα λογοτεχνικά στέκια, ίσως και λόγω της γειτνίασης του με το βιβλιοπωλείο «Πυρσός». Ο Κώστας Ταχτσής έγραψε το ποίημα «Η συμφωνία του Μπραζίλιαν», εικονογραφήθηκε από τον Γιάννη Τσαρούχη και κοσμεί σήμερα τον τοίχο του «Μπραζίλιαν» που το 2007 έχει μεταφερθεί στην οδό Βαλαωρίτου.

Ονομαστό στέκι και το ουζερί «Απότσου», στη στοά επί της Πανεπιστημίου 10. Η λειτουργία του ξεκίνησε το 1897 στην οδό Σταδίου 5 και το 1969 μεταφέρθηκε στη Βουκουρεστίου, από που μετακόμισε το 1971 στην Πανεπιστημίου. Από τους πιο επώνυμους θαμώνες του οι Μιλτιάδης Μαλακάσης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Δημοσθένης Βουτυράς, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης και Ανδρέας Καραντώνης.

Στα λογοτεχνικά στέκια του Κολωνακίου συμπεριλαμβάνεται βέβαια το «Βυζάντιον» της πλατείας Κολωνακίου που άρχισε να δραστηριοποιείται μετά το 1955, όταν άλλα λογοτεχνικά στέκια, όπως το πατάρι του Λουμίδη, είχαν κουράσει τους θαμώνες τους. Τακτικοί πελάτες του οι Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Γκάτσος, Νάνος Βαλαωρίτης, που έγραψε αρκετά ποιήματα για το στέκι, όπως άλλωστε και ο Κώστας Ταχτσής. Λίγο παραπάνω, καθ’ οδόν προς το Λυκαβητό, το καφενεδάκι της Δεξαμενής χρωστά τη φήμη του στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, που απέφευγε τους λογοτεχνικούς κύκλους και πήγαινε στα λαϊκά καφενεία του Ψυρρή.

Το καφενείο της Δεξαμενής ο Παπαδιαμάντης το γνώρισε από τον Γιάννη Βλαχογιάννη και από τότε το επισκεπτόταν καθημερινά για να γράψει, να μεταφράσει ή να ρεμβάσει στο πίσω μέρος του κτιρίου. Γνωστοί θαμώνες του καφενείου οι Παύλος Νιρβάνας, Νίκος Καζαντζάκης, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης και Οδυσσέας Ελύτης, ο ανδριάντας του οποίου βρίσκεται στην πλατεία δεξαμενής από το 1997.

Διαβάστε ακόμα:

ΕΛΠΙΔΑ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΗ Η... ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ