ΟΥΤΕ ΚΟΜΠΑΡΣΟΣ Ο ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Και ο καλλιτέχνης έχει εξουσία, δεν λέω. Και ο λογοτέχνης, ο συγγραφέας αφού με το έργο του επηρεάζει την κοινωνία. Η εξουσία δεν είναι προνόμιο μονάχα του κυβερνήτη, εκλεγμένου ή, με... χουντικές διαδικασίες. Έτσι είναι. Παίζουν και οι δημοκρατικές με τις κάλπες διαδικασίες, όπως κι εκείνες οι στρατιωτικές με τα τανκ. Ο δικτάτορας, όμως, όποιον θεωρεί ενοχλητικό τον μαζεύει και τον στέλνει εξορία. Ο ποιητής π.χ. ή, ο μουσικός δεν μπορεί να φυλακίσει τον... συνάδελφο εξουσιαστή. Αυτή είναι η διαφορά.

Ένα από τα πιο καταραμένα. Το ότι ο αρχηγός του κράτους απαγορεύει τη ζωή αλλουνού. Όπως το λέω. Όταν στερεί την ελευθερία του αλλουνού, τότε του σακατεύει την προσωπική ζωή. Δεν του επιτρέπει να ζει όπως γουστάρει. Να γράφει, να δημοσιεύει, να υποστηρίζει ό,τι θέλει. Ένα από τα ανθρώπινα τερατουργήματα που γίνονται στο όνομα της θρησκείας, της πατρίδας, του κόμματος, της ιδεολογίας, της όποιας γήινης πνευματικής κι όχι αδυναμίας.

Από πατέρα θεολόγο στην Εκκλησιαστική Ακαδημία του Κιέβου γεννήθηκε ο Ουκρανός Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, σα σήμερα στις 15 Μαϊου, το 1891. Μπαίνω κατ' ευθείαν στο θέμα. Όπως κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς έτσι και το σοβιετικό αποφάσιζε ότι ο Σαίξπηρ π.χ. είναι άξιος να διδάσκεται στα σχολεία ή ότι είναι εχθρός του λαού. Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι πολέμαρχος και εκπολιτιστής ή πληρωμένος σφαγέας των λαών.

Ο Μπουλγκάκωφ, που οριστικά η Ιστορία τον κατέγραψε όχι όπως τον αντιμετώπισε ο Στάλιν, έγραψε ένα θεατρικό έργο, ένα από τα πολλά, για τον Μολιέρο, ο οποίος για το κομουνιστικό κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης ήταν μέγιστος, γιατί; Όχι για την διαχρονική αξία του, για το τεράστιο ταλέντο του. Οι εξουσίες δεν γνωρίζουν να εκτιμούν, να προσκυνούν το μεγαλείο της τέχνης, ούτε την κοινωνική προσφορά. Ο Μολιέρος μπήκε στη γυάλα του καθεστώτος της Σοβιετικής Ένωσης επειδή θεωρήθηκε εχθρός της θρησκείας, του βασιλικού απολυταρχισμού, της φεουδαρχικής αριστοκρατίας κι άλλα τέτοια πομπώδη, κι ακόμα ότι ο Γάλλος δραματουργός είχε άψογη προσωπική ζωή. Όλα αυτά ''έβλεπε'' στον Μολιέρο ο σταλινισμός, απλά για να κάνει το δικό του παιχνίδι, να πουλάει το δικό του παραμύθι.

“Μολιέρος – Η εταιρεία υποκριτών”, το έργο του Μπουλγκάκωφ, που πρωτοανέβηκε τον Φεβρουάριο του 1936 από το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας και μόλις πριν λίγα χρόνια παίχθηκε από το Εθνικό Θέατρο, στην Αθήνα.

Φοβερά πράγματα. Ο πρόεδρος της επιτροπής στα θέματα τέχνης του κομουνιστικού κόμματος της ΕΣΣΔ, 13 ημέρες μετά την πρεμιέρα παρουσίασε έκθεση σχετικά με το έργο “Μολιέρος” στο Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος και αναφέρει: Το έργο δεν έχει λόγο ύπαρξης, συκοφαντεί τη δικτατορία του προλεταριάτου”.

Μία τέτοια θεατρική ανάλυση, γελοία βέβαια, δικαιούται να την κάνει οποιοσδήποτε, εκτός από τους κομματικούς κομουνιστές της Σοβιετικής Ένωσης, που ξεφτύλισαν τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Στην κριτική της η Πράβδα διαπίστωσε ότι ο συγγραφέας ρίχνει δηλητήριο στη ψυχή των θεατών και τους οδηγεί έξω από τον ορθό δρόμο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Από την εφημερίδα του κόμματος έγινε κανονική «εκτέλεση» του Μιχαήλ Αφανασίεβιτς Μπουλκάκωφ, του οποίου η ζωή μέχρι το θάνατό του, στα 58 του, έγινε μαύρη. Κατάμαυρη.

Έστειλε επιστολή στον Ιωσήφ, ένας είναι ο Ιωσήφ, ο πατερούλης ο Στάλιν, και κατέληγε ως εξής ο Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ: “...Εάν, ωστόσο, η θέση του σκηνοθέτη σας φαίνεται υπερβολική θα παρακαλούσα να μου δώσετε τη θέση του μόνιμου κομπάρσου. Εάν κι αυτό σας φαίνεται ανεπίτρεπτο θα μπορούσα να γίνω ένας απλός εργάτης σκηνής. Εάν και σ' αυτό υπάρχει πρόβλημα παρακαλώ την σοβιετική κυβέρνηση να με μεταχειριστεί με όποιον τρόπο κρίνει εκείνη οφέλιμο, όμως να κάνω κάτι οπωσδήποτε, διότι παρ' ό, τι θεατρικός συγγραφέας γνωστός στη χώρα μου και στο εξωτερικό αντιμετωπίζω πρόβλημα εξαθλίωσης, επιβίωσης, στέγης...”.

«Όταν μου απαγορεύουν να γράφω είναι σα να με θάβουν ζωντανό» έγραφε ακόμα στην επιστολή προς τον Στάλιν. Δεν πήρε απάντηση. Χωρίς απάντηση ήταν και το αίτημα του στην κυβέρνηση να τον διώξουν από τη χώρα, διότι με εντολή Στάλιν απαγορεύτηκε σε κάθε θέατρο να παίζει έργα του Μπουλγκάκωφ.

Διαβάστε ακόμα:

Οδηγός της μοίρας της το αιδοίο