γράφει ο Φωστήρας
Ξεκινά, επιτέλους, ο στίβος στο Τόκιο. Χωρίς θεατές. Οι πιο περίεργοι, πράγματι, Ολυμπιακοί στην πιο περίεργη, ίσως, χώρα που τους φιλοξένησε την σύγχρονη εποχή. Πολύ θα ήθελα να επισκεφθώ κάποτε την Ιαπωνία. Να’ ναι εποχή που ανθίζουνε οι κερασιές. Να διαβάσω τα χάι-κου σε έναν βυσσινόκηπο με θέα το Φούτζιγιάμα, μήπως και μπορέσω να καταλάβω κάτι από την ψυχοσύνθεση της μοναδικής αυτής περίπτωσης λαού, που όμοιος τους μάλλον δεν υπάρχει στην παγκόσμια ιστορία. Εμείς, εδώ στη Δύση, ποτέ δεν είχαμε τα εργαλεία για να κατανοήσουμε τα βαθύτερα χαρακτηριστικά ενός πολιτισμού που ακόμα και σήμερα φαντάζει ακατανόητος και εντελώς έξω από τα δικά μας μέτρα και γνωστικά πεδία.
Πάνε πολλά χρόνια που διάβασα το «μπουσίντο», τον θρησκευτικό, στρατιωτικό και κοινωνικό κώδικα τιμής των σαμουράι και άκρη δεν έβγαλα. Μεγάλωσα με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Διάβασα και James Clavell (προτείνω ανεπιφύλακτα το «Shogun» και ,ιδίως, τον «Βασιλιά των Αρουραίων»). Είδα και όλες τις ταινίες του Κουροσάβα. (Δείτε το «RAN» (εικόνα ). Νομίζω αυτή ήταν η κορυφαία του στιγμή, όχι οι «7 Σαμουράι»).
Ίσως το κλειδί του αινίγματος να βρίσκεται στο «κοκουτάι» του σιντοϊσμού, τη θρησκευτική διάσταση που έχει η αντίληψη των Ιαπώνων περί της θείας καταγωγής του λαού τους και της θεϊκής αποστολής του πάνω στη γη αλλά και της θείας φύσης της αυτοκρατορικής οικογένειας. Ο αυτοκράτωρ δεν είναι «ελέω Θεού», είναι ζων Θεός!!!
Η αντίληψη αυτή επεβίωσε αναλλοίωτη επί χιλιετίες και χρειάστηκαν δύο ατομικές βόμβες για να εξαερωθεί μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες αμάχους στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, τότε που ο Δυτικός πολιτισμός, στη χειρότερη του ώρα, ντύθηκε θηρίο της Αποκάλυψης.
Τι πληγές άφησε αυτή η συνθηκολόγηση στην ιαπωνική ψυχή; Έχω την εντύπωση πως υπάρχουν ακόμα και είναι πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι εδώ στη Δύση φανταζόμαστε. Είναι αδύνατο να μην άφησε κατάλοιπα, ιδίως σε ανθρώπους με βαθιά και πραγματική πίστη στη θεία προέλευση και προορισμό τους και με απαρασάλευτη προσήλωση στο εκ του ζώντος!!! θεού προερχόμενο καθήκον τους.
Εμείς εδώ προσπαθούμε να καταλάβουμε τα ανεξήγητα φτιάχνοντας κλισέ, ραμμένα στα μέτρα μας. Λάθος. Π.χ. στεκόμαστε στην εξωπραγματική περιφρόνηση του πόνου και του θανάτου και στη λατρεία του κατάνα και των πολεμικών αρετών, αλλά αγνοούμε παντάπασιν την καλλιτεχνική και λογοτεχνική παράδοση που ανέπτυξαν σε σημαντικό βαθμό οι σαμουράι. Τα συγκλονιστικά τελευταία γράμματα των καμικάζε με ποιητικές εξάρσεις, όπως οι αναφορές στα "άνθη της κερασιάς που πέφτουν", πρέπει να αναγνωστούν υπ’ αυτό το πρίσμα.
Ο Κήγκαν στην "Ιστορία του Πολέμου" του, αναφέρει χαρακτηριστικά στο σχετικό λήμμα, ότι "οι σημαντικότεροι ευγενείς της Ιαπωνίας, αυτοί που διέμεναν στην αυλή του αυτοκράτορα-θεού δεν επεδίωκαν να είναι σεβαστοί πολεμιστές, αλλά μάχονταν να δοξαστούν και να διακριθούν για τη λογοτεχνική τους δεινότητα. Το παράδειγμα τους ακολούθησαν και οι σαμουράι που επεδίωκαν να γίνουν γνωστοί τόσο ως πολεμιστές όσο και ως ποιητές. Ο βουδισμός τον οποίον οι Σαμουράι υιοθέτησαν με τη μορφή του βουδισμού ζεν, τους ενθάρρυνε προς τη στοχαστική και ποιητική αντιμετώπιση του σύμπαντος. Έτσι οι μεγαλύτεροι πολεμιστές της φεουδαλικής Ιαπωνίας ήταν παράλληλα άνθρωποι του πνεύματος και πνευματικά καλλιεργημένοι".
Γρίφος άλυτος.
Διαβαστε ακομα:
ΙΔΙΟΦΥΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ Ο ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ ΤΗΣ... ΣΟΥΗΔΙΑΣ
