ΤΟ ''ΜΥΣΤΗΡΙΟ'' ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΟΣΤΑΚΟΒΙΤΣ

Ήταν σταλινικός ο Σοστακόβιτς ή αντικομουνιστής. Ας μην επηρεαζόμαστε από το γεγονός ότι τον είχε αποκηρύξει το σοβιετικό καθεστώς. Έγραφε μουσική πράγματι κάτω από την απειλή να τον εξορίσουν ή με ελεύθερη σκέψη ύμνησε την Οκτωβριανή επανάσταση. Αυτά τα ερωτήματα κι άλλα σχετικά παίζουν εδώ και μισό αιώνα από το θάνατο του μέγιστου, ίσως του μεγαλύτερου συνθέτη του 20ου αιώνα.

Εγώ έχω ένα δικό μου ερώτημα το οποίο αν απαντηθεί, από τους μουσικολόγους, ιστορικούς και πολιτικούς αναλυτές του κώλου, θα φωτίσει πολύπλευρα την προσωπικότητα του Ντμίτρι Ντμιτρίεβιτς Σοστακόβιτς, γεννημένου Σεπτέμβριο του 1906. Ήταν δυο μαθήτριες του στο Ωδείο, η Γκαλίνα και η Ελμίρα, οι οποίες τον είχαν απορρίψει ερωτικά, μετά το διαζύγιο του από την δεύτερη σύζυγό του. Ένα ακόμα ερώτημα, τις είχε καψουρευτεί και ήθελε να τις πηδήξει ή αισθανόταν γι’ αυτές έρωτα πλατωνικό;

Παραδίδω τούτο το ερώτημα στην ιστορική έρευνα βέβαιος ότι συνεισφέρω και από την πλευρά μου στην ανολοκλήρωτη προσέγγιση στον Ρώσο συνθέτη. Έχω την υποψία ότι η απάντηση στο ερώτημα οριστικά θα ξεδιαλύνει και το άλλο μυστήριο, ο Σοστακόβιτς ήταν ή όχι αντισημίτης.

Να μιλήσουμε σοβαρά. Δεν έχουν να μας πουν τίποτα οι μπράβοι και οι αυλικοί κι όσοι άλλοι του κόμματος και της ιδεολογίας παριστάνουν τους διανοούμενους. Ήταν, λέει, κομουνιστής ο Σοστακόβιτς. Όπως ήταν κομουνιστές ο Μπρεχτ και ο Νερούντα κι ένα σωρό άλλοι γίγαντες του πνεύματος και της τέχνης. Κι αυτό τι σχέση έχει με το κόμμα;

Μιλάς με τον αποδυτηριάκια. Δεν κρίνω ιδεολογίες, κρίνω ανθρώπους. Δηλώνω την αδυναμία μου, να κρίνω τον κομουνισμό, τον χριστιανισμό, τον ναζισμό, τον ιουδαϊσμό, το κάθε ισμικό φαινόμενο. Είμαι, όμως, σε θέση να κρίνω, και να δικαιολογήσω, και να απαλλάξω κάθε ευθύνης, κάθε άτομο θύμα τρομοκρατίας.

Άντε να χαθείτε, λοιπόν. Δεν θα πω ότι ο Δημήτρης Σοστακόβιτς π.χ. έγινε με τη βούληση του ή όχι μέλος του κόμματος. Ο άνθρωπος κοιμόταν με τα ρούχα του και στο χέρι κρατούσε τη βαλίτσα με ό,τι χρειαζόταν μέσα για να είναι έτοιμος όταν θα τον μάζευαν να τον στείλουν Σιβηρία. Κι όταν έγινε πατέρας, για να μην ανησυχεί την οικογένειά του, τις νύχτες περίμενε στο ασανσέρ τους «επισκέπτες», τους τραμπούκους του κόμματος.