Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

Το ταίρι σου δεν το ψωνίζεις από το σουπερμάρκετ. Μιλάμε για το ταίρι σου, τον άνθρωπο που πλάστηκε για πάρτη σου. Να ’ναι η μοίρα σου, η υπέρτατη ευτυχία σου, η απόλυτη δυστυχία σου. Μιλάμε για τον άντρα της ζωής σου, της δικής σου ζωής. Για τη γυναίκα της δικής σου ζωής. Όχι της ζωής της κοινωνίας, της ζωής κάποιου άλλου, κάποιας άλλης.

Ξέχνα αυτά τα περί του πεπρωμένου, αυτά που λένε ότι ήτανε γραφτό, επιθυμία των άστρων. Δεν το πάμε εκεί, αφήνουμε στην άκρη τις επιταγές του σύμπαντος, αν πράγματι δουλεύουν οι προφητείες και τα όνειρα που χρειάζονται απόκρυφες ερμηνείες. Είμαστε στη γη. Είμαστε γήινα ανθρωπάκια, αλλά κάποιες φορές κουβαλάμε μέσα μας την κατάρα ή την ευλογία του ανθρώπακα. Του γίγαντα ανθρώπου. Του καταδικασμένου να κάνει την υπέρβαση, στο καλό και το κακό. Να κινήσει την Ιστορία. Να αποθεωθεί, να ματώσει μέχρι θάνατο, να τραυματισθεί μέχρι ανείπωτου βασανισμού.

Αυτό το σεντόνι το ’χω χρόνια στο κεφάλι μου. Κανονικά θα έπρεπε, επιτέλους, να το απλώσω την περασμένη Κυριακή, όμως είπα, άσε, λόγω των κωλοεκλογών, ας καθυστερήσουμε λίγο, να πούμε πράματα μέσα στην επικαιρότητα. Δεν χάθηκε ο κόσμος, να μιλήσω με καθυστέρηση για την Άσια, την τεράστια γυναίκα, που πέρασε στη σκιά της άλλης, της Σύλβια…

Την περασμένη Τρίτη έγινε στο Λονδίνο η πρεμιέρα της Φαίδρας του Ρακίνα, της κλασικής γαλλικής τραγωδίας, που το βρετανικό βασιλικό θέατρο θα την παρουσιάσει 10 -11 Ιουλίου στην Επίδαυρο. Το ρόλο της Φαίδρας, της γυναίκας που καψουρεύθηκε τον Ιππόλυτο, τον γιο του συζύγου της, παίζει η βραβευμένη με Όσκαρ Έλεν Μίρεν. Το καλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού. Όχι, δεν είναι αυτό το θέμα μας.

Η Φαίδρα του Ρακίνα ανέβηκε σε μετάφραση και ελεύθερη διασκευή του Τεντ Χιουζ. Εδώ είμαστε. Απ’ εδώ αρχίζουμε. Ο Τεντ Χιουζ είναι ο Διονύσιος Σολωμός της Αγγλίας. Ο εθνικός της ποιητής που πέθανε πριν από δέκα χρόνια περίπου.

Μέγας γαμιάς ο Χιουζ. Αυτός ο προικισμένος με ταλέντο που δεν αμφισβητείται από κανέναν, ο ένας άλλος Λόρδος Μπάυρον, δεν μπορούσε να ζει, να γράφει, να δημιουργεί χωρίς να πηδάει γυναίκα, γυναίκες. Μιλάμε για απίστευτα χαρισματικό άνθρωπο. Όπως κάποιοι γνωρίζουν στίχο προς στίχο όλον τον Όμηρο, έτσι κι αυτός ήξερε απ’ έξω κάθε αράδα, κάθε ατάκα όλο τον Σαίξπηρ. Και αρκετές ώρες την ημέρα άκουγε Μπετόβεν για να καθαρίζει την ψυχή του, το πνεύμα του και την αορτή της καρδιάς του.

Ο Τεντ ερωτεύθηκε το 1956 την 23χρονη μέγιστη ποιήτρια της εποχής, Αμερικανίδα Σύλβια Πλαθ. Το παιδί θαύμα κατά γενική εκτίμηση της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Έκανε μαζί της δυο παιδιά, μ’ αυτή την βαρειοκουνημένη γυναίκα, που δεν έβρισκε την αρμονία με τον εαυτό της ούτε με ψυχοφάρμακα, γι' αυτό συχνά πυκνά την έκλειναν σε κάποιο ίδρυμα.

Παρένθεση, απαραίτητη. Η ταινία «Σύλβια» με την Γκουϊνεθ Πάλτροου στον ομώνυμο ρόλο, το 2003, αναφέρεται βέβαια στην τριγωνική σχέση, δηλαδή στον παράλληλο δεσμό του συζύγου Τεντ Χιουζ με την μάγισσα Άσια Ουέβιλ, όμως το σενάριο κρατάει σχεδόν σε δεύτερο πλάνο τους δυο τελευταίους. Το σινεμά του αποδυτηριάκια σήμερα θα αποτίσει φόρο κατανοήσεως στο μουνί της Άσια. Στην μυρουδιά του κορμιού της Άσια. Στην γυναίκα που είναι αδύνατο να μην την ποθήσει από την πρώτη ματιά ο αληθινός αρσενικός. Να μη νοιώσει μέσα του την έκρηξη, λες να βγαίνουν από ηφαίστειο ορμές ασίγαστες, πρωτόγονες.

Δυο κοντά λόγια για την Σύλβια Πλαθ. Έγραφε ποιήματα από οκτώ χρονών. Αντιμετώπιζε με περιφρόνηση την αμερικάνικη κοινωνία των πλαστικών παρεϊστικων σχέσεων και τη ματαιότητα στο κυνήγι της καριέρας. Τι σχέση έχω εγώ μ’ αυτές τις μαλακίες, σκεπτόταν η ποιήτρια, άνθρωπος έρμαιο στον κόσμο των δαιμόνων και των συμβολισμών. Τακίμιασε με τον φημισμένο γυναικοκατακτητή, άλλη ταλεντάρα, τον γητευτή Τεντ Χιουζ. Πέρασαν στην Ιστορία ως το διασημότερο ζευγάρι ποιητών του 20ου αιώνα.

Η Άσια γεννήθηκε το 1927, έξι χρόνια μεγαλύτερη από τη Σύλβια. Πριν επιλέξουμε εκείνες τις λεπτομέρειες που αξίζουν για να φτιάξουμε την εικόνα της, θα πω το εξής. Στο φιλμ «Σύλβια» την Άσια έπαιξε μια κουρδορωσίδα, όχι ηθοποιός. Πού να βρεις γυναίκα εξωτική, να είναι και καλλονή, και μυστηριακή, και μεθυστική. Ένα μοντέλο, λοιπόν, κάποια ονόματι Αμίρα Κάσαλ υποδύθηκε την Άσια και, βέβαια, στην ταινία την αδίκησε.

Παιδί Εβραιορώσου γιατρού και μιας αλλόκοτης Γερμανίδας η Άσια είχε το προνόμιο λόγω των γονέων της να εξελιχθεί σε κοσμογυρισμένη, κοσμοπολίτισσα κουλτουριάρα. Παντρεύεται πρώτη φορά στα 25 της έναν ποιητή. Φοβερά πράγματα. Μέχρι να συναντηθεί με τον ποιητή Τεντ Χιουζ, είχε προλάβει να κάνει άλλους δυο γάμους και να γνωρίσει αρκετούς συνταρακτικούς έρωτες.

Σύλβια και Τεντ θέλουν να μετακομίσουν και αποφασίζουν να νοικιάσουν το σπίτι τους στο Λονδίνο. Εμφανίζονται οι άγνωστοί τους υποψήφιοι νοικάρηδες, η 34χρονη Ασια και ο 26χρονος τρίτος σύζυγος της. Είπαμε. Τον άνθρωπο της ζωής σου δεν τον βρίσκεις στο σουπερμάρκετ. Όταν τον συναντήσεις θέλεις να μπεις μέσα του. Και θέλεις ακόμα το ταίρι της ζωής σου να μπει μέσα σου. Μιλάνε άλλοι μηχανισμοί. Ούτε οι φάτσες, ούτε τα ρούχα και οι συμπεριφορές. Μιλάνε κάποια υγρά και κάποιες γλώσσες φωτιάς που σε καίνε. Και ενώ ξέρεις…, δεν το ξέρεις, αλλά τα μηνύματα έρχονται κατ’ επάνω σου και σε βαράνε κατακέφαλα…, λέω ότι σε πείσμα αυτών των μηνυμάτων, εσύ αρνείσαι να αντιληφθείς τον κίνδυνο, ότι δεν γλυτώνεις, ότι θα σε κάψει τούτο το γλυκό πυρ.

Παράφορος ο έρωτας του Χιουζ και της Άσια. Τι να λέμε τώρα. Μόνον ότι έχουν γραφτεί μελέτες και έρευνες για το πώς λειτουργούσε η έλξη ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο άτομα. Παράφορος και παράνομος έρωτας. Μετά από ένα χρόνο η Σύλβια αυτοκτόνησε στα 30 της. Με τον ίδιο τρόπο, μετά από επτά χρόνια αυτοκτόνησε και η Άσια, ενώ ήταν πια σύντροφος του Τεντ Χιούζ. Φοβερά πράγματα.

Μιλάει ο αποδυτηριάκιας. Meaning; Με Εντολή της Σύλβια Πλαθ αυτοκτόνησε η Άσια Ουέβιλ. Τέτοια εξήγηση, τέτοια επισήμανση δεν την έχω διαβάσει πουθενά απ’ όσα ατέλειωτα έχουν γραφτεί γι’ αυτό το καταραμένο τρίγωνο. Και, επειδή για πολλά χρόνια θα συνεχίσουν να γράφονται βιβλία και αναλύσεις ψυχογραφικές και λογοτεχνικές γι’ αυτά τα τρία πρόσωπα, είμαι σίγουρος ότι ουδείς ούτε καν θα υπαινιχθεί κάτι τέτοιο.

Μετά την αυτοκτονία της Σύλβια ο Τεντ Χιουζ με τα δυο παιδιά τους συζεί με την Άσια, με την οποία κάνει και ένα τρίτο, χωρίς να την παντρευτεί. Την γυναίκα την γεννημένη να γοητεύει, να τρελαίνει τους άνδρες, την ανυπότακτη, ασυμβίβαστη, ανεξάρτητη. Αυτή που ούτε καν επηρεάστηκε από το τραγικό τέλος της Σύλβια, ούτε καν την ένοιαξε, καμία ενοχή που η ποιήτρια αυτοκτόνησε γιατί της έκλεψε τον άντρα. Ε, αυτό το αδάμαστο θηλυκό μετατράπηκε σε μια σκλάβα του καλού της. Υποτάχθηκε στον Τεντ Χιουζ, ακούμπησε στην σκιά του, στην ουρά του. Ανέχθηκε τα πάντα. Τις προσβολές, την καταφρόνηση από τους δικούς του φίλους, όπως και το κέρατο που της φορούσε.

Και πέθανε από έρωτα η Άσια. Αυτοκτόνησε στην κουζίνα, ανοίγοντας τον διακόπτη του γκαζιού. Όπως ακριβώς η Σύλβια. Τελείωσε τη ζωή της με το όνομα του Τεντ στο στόμα της. Όχι από δυστυχία, απελπισία, φτώχεια..., όχι. Πέθανε, αυτοκτόνησε από έρωτα. Φοβερά πράγματα.

Η τραγωδία του Ευρυπίδη είναι ο «Ιππόλυτος», από το όνομα του γιου του Θησέα, βασιλιά της Αθήνας. Ο Ρακίνας αναφέρεται στην ερωτική σχέση του γιου με την μητριά του Φαίδρα κι αυτηνής το όνομα δίνει στη δική του τραγωδία του. Έτσι και ο αποδυτηριάκιας. Παραμερίζει τα δυο μεγάλα ονόματα του τριγώνου, την Σύλβια και τον Τεντ, και την πέφτει στην Άσια. Πού ντυνόταν περίεργα, που τραγούδαγε στα κέφια της και χόρευε ανατολικούς χορούς.

Μιλάμε για σφαγή. Δηλαδή; Έρωτας με την Άσια είναι η ολοκληρωτική σύγκρουση. Πλακώνεσαι μαζί της αλλά και με τον ίδιο σου τον εαυτό. Ο πιο σπουδαίος άντρας στον κόσμο να ’σαι, ο πιο πετυχημένος , ο πιο λεφτάς, ο πιο έτσι και ο πιο αλλοιώς, αν θα τολμήσεις να μπεις στην περιοχή μιας τέτοιας γυναίκας πρέπει να ξέρεις ότι θα πάθεις. Μέχρι που ασυνείδητα και μαζοχιστικά να γουστάρεις να σε βρει η ηλεκτροπληξία μαζί της. Ναι, μια τέτοια γυναίκα μέχρι εκεί σε φέρνει. Τι λέμε; Πρώτα ζυγίζεσαι, πόσο μετράς ως άνδρας, αν αποφασίσεις να νταραβεριστείς με γυναίκα σαν την Άσια.

Θα σε πιει η Άσια. Θα σε ρουφήξει. Θέλει, όμως, και από σένα να την πάρεις. Να την απογειώσεις.

Τραγικό πρόσωπο η Ασια. Η γυναίκα της καύλας, της ηδονής της ζωής, της καταστροφής και της αυτοκαταστροφής. Ο Τεντ Χιουζ μετά την αυτοκτονία της, της αυτοκτονίας και της δεύτερης γυναίκας της ζωής του, παντρεύτηκε. Δεν σταμάτησε να 'ναι στόχος των μήντια, αλλά και κάποιων συγγραφέων, όλοι του ζητούσαν να τους μιλήσει για την Σύλβια, για την Άσια.

Άλλο κεφάλαιο ο Τεντ Χιούζ. Βρέθηκε στο σταυροδρόμι δυο γυναικών. Έχω και γι’ αυτόν την κουβέντα μου. Την τελική κουβέντα. Την υπογραφή μου στην ζωή του. Χωρίς να το επιδιώξει συνειδητά ο μέγας ποιητής προκάλεσε την αυτοκτονία τόσο της Σύλβια, όσο και της Άσια. Βαρειά κουβέντα; Πόσο την πιστεύω, όμως… Πόσο μου την «είπε» ο ίδιος ο Χιούζ. Σε μια συνέντευξή του, λίγο πριν πεθάνει, δήλωσε: «Κάθε έργο τέχνης πηγάζει από μια πληγή στην ψυχή του καλλιτέχνη…». Το είπε ο άνθρωπος.

Για να φτιάξεις το αριστούργημα, να γράψεις το απόλυτο ποίημα εσύ ο δημιουργός, θα πρέπει πρώτα ο ίδιος να περπατήσεις στις πύρινες λεωφόρους της αγάπης και του πόνου, της πίστης και της προδοσίας, της αφοσίωσης και της προσβολής, της θέωσης και της ερήμωσης.