ΤΟ ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΖΕΥΓΟΣ ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΑΙ ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ

Πέθανε σα σήμερα 12 Ιουλίου, το 2016, ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Μαρωνίτης που είχε μεταφράσει την Οδύσσεια και την Ιλιάδα. Αποφεύγω τα τετριμμένα για τον σπουδαιότατο αυτόν Έλληνα φιλόλογο, που γεννήθηκε το 1929 στη Θεσσαλονίκη και δίδαξε σε ξένα πανεπιστήμια. Δεν χαρακτηρίζω απώλεια το θάνατό του, όταν πέρασε την πύλη στα 87 και άφησε πίσω του έργο άξιο μελέτης και ανάγνωσης. Υπάρχει η σκέψη του. Συνεχίζει να υπάρχει, με τα γραπτά του. Περιορίζομαι σ' ένα κείμενό του που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 στην εφημερίδα Βήμα της Κυριακής, το οποίο αποδίδω αποσπασματικά...

...Προτού φτάσω στο μικροσκοπικό εταιρικό ζεύγος του Αχιλλέα και του Πάτροκλου, μεσολαβούν δύο μεσαίας τάξης εταιρικά ζεύγη, εντοπισμένα: το ένα στο στρατόπεδο των Αχαιών, το άλλο στη μεριά των Λυκίων, οι οποίοι εξέχουν στο σώμα των τρωικών επικούρων.

Δυο λόγια προηγουμένως ετυμολογικής ψηλάφησης, που αποκαλύπτει την ανθρωπολογική ρίζα της λέξης εταίρος. Αντλώ από την γαλλόφωνη διατριβή της Ελένης Κακριδή που την στερέωσε ο αλησμόνητος δάσκαλος Ι. Θ. Κακριδής. Τίτλος της διατριβής ''Η σήμανση της φιλίας και της φιλοξενίας στον Όμηρο''.

...Αναγνωρίζεται η ινδοευρωπαϊκή καταγωγή της λέξης εταίρος, που παραπέμπει στην κτητική αντωνυμία εός, η οποία αντιστοιχεί στη λατινική κτητική αντωνυμία suus, σημαίνοντας ό,τι και η νεολληνική λέξη δικός του, που πάει να πει στη δική μας περίπτωση: ο δικός του.

...Και η ομηρική λέξη φίλος σημαίνει καταρχήν και αυτή δικός του, και συμπληρωματικά μόνον αγαπητός.

Εταίρος λοιπόν και φίλος θεωρούνται στον Όμηρο περίπου συνώνυμα υποστηρίζοντας την προτεινόμενη έκφραση εταιρική φιλότητα, ως σήμα της συναδελφικής και συλλογικής συντροφικότητας, σε δύσκολες και προπαντός πολεμικές συνθήκες, όπου παίζεται η ανθρώπινη ζωή.

Προχωρώ τώρα στο πρώτο από τα δύο υπεσχημένα παραδείγματα με το εταιρικό ζεύγος «Διομήδης - Σθένελος» προσημειώνοντας ότι ο αργείος ήρωας εφεξής αριστεύει, όσο ο Αχιλλέας απέχει από τον ιλιαδικό πόλεμο: κατά κάποιον τρόπο τον αναπληρώνει, εγκαινιάζοντας διακριτικά την ιλιαδική μηχανή του «αντ' αυτού» που θα δουλέψει φανερά, με τραγικά παρεπόμενα, στην περίπτωση του Πάτροκλου, ο οποίος υποδύεται κυριολεκτικώς τον Αχιλλέα και σκοτώνεται αντ' αυτού.

Ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι τα δύο επώνυμα πρόσωπα του εταιρικού ζεύγους «Διομήδης - Σθένελος» εμφανίζονται στο έπος από την αρχή μαζί... Στην πρώτη μάλιστα εμφάνιση, ενώ ο Διομήδης αρκείται στο τυπικό επίθετο αγαθός, ο εταίρος Σθένελος συστήνεται ως Καπανήος αγακλειτού φίλος υιός καταλαμβάνοντας έναν ολόκληρο στίχο. Πρόκειται για εταιρική προβολή του «δεύτερου» προσώπου που ενισχύεται στην τέταρτη ραψωδία...

Διακοπή. Παραδίδω το λόγο στον χάλια:

- Τι είναι αυτά που αμολάς, ρε, αποδυτηριάκια;

Είναι, κύριε χάλια, μάλλον ετυμολογικά από το χαλασμένο, η ρίζα σου, αυτή είναι, όσο κι αν εσύ μπασταρδεύτηκες.

Διαβάστε ακόμα:

Εργο τέχνης πριν από 22 αιώνες